Walentynkowe klimaty...

Walentynki już poza nami, ale jeszcze w powietrzu unosi się zapach tajemnicy i poezji. Od kilku dni chodzą za mną wiersze Bogusława Adamowicza, pełne grozy, baśniowości, magii i erotyzmu...

Poeta raczej zapomniany. Trafiłem na niego przypadkiem w bibliotece wiele lat temu i bardzo często powracam do lektury jego wierszy.

Adamowicz urodził się 13 stycznia 1870 roku w Mińsku. Poeta, prozaik i malarz, autor opowiadań utrzymanych w stylistyce weird-fiction (fantastyki grozy).

Studiował malarstwo w Paryżu, a do Mińska powrócił około 1911 roku. W latach 1918 – 1920 był redaktorem "Gońca Mińskiego". Od 1920 do 1944 roku mieszkał w Warszawie, gdzie po powstaniu warszawskim został przymusowo ewakuowany i zaginął bez wieści. 

Jego twórczość można byłoby podzielić na dwa nurty. Pierwszy z nich to tematyka erotyczna o nekrofilskim, a nawet lekko satanicznym odcieniu. Wiersze te wywodziły się z kręgu inspiracji twórczością Poego oraz typowych młodopolskich zainteresowań wszelkiego rodzaju skrajnościami, zboczeniami i zwyrodnieniami umysłu ludzkiego. Skrajnie pojmowana, niszczycielska i chorobliwa żądza zaspokojenia seksualnego jest u Adamowicza tożsama z bergsonowską élan vital, mimo iż poczucie sił życiowych czerpie z bliskości śmierci. Jest poetą bardzo wrażliwym na detale, obrazy i doznania. Język, którym się posługuje, jest plastyczny, demoniczny i tajemniczy.

Drugi tor poezji Adamowicza zalicza się do nurtu kontynuującego i poddającego rozważaniom filozofię genezyjską Juliusza Słowackiego, Adamowicz był przy tym zwolennikiem relatywizmu historiozoficznego, a  jednocześnie (swoją wizją narodu oraz wrażliwością na krzywdę i spodlenie społeczne) zbliżając się raczej w stronę pozytywizmu niż Młodej Polski. Krytycy dopatrują się w poezji Bogusława Adamowicza wpływów twórczości Charles’a Baudelaire'a.

Mnie osobiście  w utworach Adamowicza porywają światy, które kreuje w sposób zaskakujący, tworząc klimat psychodelicznej grozy doprawionej niesamowitym pięknem, eterycznością i zmysłowością. Poezję każdy odbiera inaczej. Można oczywiście rozbierać ją na wersy, strofy, rymy lub literki :-), ale czy w tym tkwi piękno poezji? To tak, jak z malowaniem obrazu. Farby te same, a efekt... jakże różny.

Ale dosyć o tym. :-) Poniżej kilka wierszy Bogusława Adamowicza, niech każdy sam oceni...

Wąż

W nocy, gdy świat się w mroku pogrąży bezwładnie
I uśnie w zimnych brzegach toń zdrętwiała morza:
Ja w twą alkowę senną cicho się zakradnę
Podpełznę niewidzialny do twego łoża.
I tam, gdzie się twa postać w świetle lampki bieli,
Gdzie skroń twa tajnym znojem gorączkowo pała,
Przyczołgam się do ciepłej, ciepłem twej pościeli
I do wezgłowia twego dziewiczego ciała.
Pod rąbki twej bielizny szyją gadu śliską
Wślizgnę się do nagiego, dyszącego łona,
Jaszczurczą piersią przylgnę doń tak strasznie blisko -
Jak żadna pierś doń nigdy nie była zbliżona.
Potem w długie objęcia ujmę twe ramiona,
Kształtne nogi i biodra, krągłą pierś i szyję -
Wokoło ciebie całej cały się obwiję! -
I nareszcie - ty ze snu ciężkiego zbudzona,
Ockniesz się - i przejęta rozpaczliwą trwogą -
Ujrzysz ponad swym czołem głowę mą złowrogą
I dwoje ócz jaszczurczo utkwionych w twym oku,
Bezlitośnie płonących pożądliwym żarem...
Wzdrygniesz się, zechcesz krzyknąć - lecz pod strasznym czarem
Tego bezlitosnego wężowego wzroku
Zamrze Ci głos - i serce skrzepnie - i bezwładnie
W rozpaczliwym poddaniu głowa Ci opadnie
I z przymgloną powieką - z obumarłym ciałem -
Roztulisz drżące usta...
Wtedy - z dzikim szałem -
Ja gwałtownie zakręcę swych uścisków zwoje,
W objęciu swym duszącym pierś twą ścisnę śnieżną -
I w słodkie twoje usta z tkliwością lubieżną,
Śmiertelnym tchnące jadem, żądło chciwie wpoję.

A ten następny szczególnie lubię

Noc taka piękna!...
Noc taka piękna!... Z błękitów patrzy gwiazd plejada,
Fala gwarzy i błyska ponad tonią ciemną,
Las śpi we mgle i przez sen cichą baśń powiada...
Noc taka piękna!... Ach czemuż ty nie jesteś ze mną?...


Tam, w ogrodzie dwie lilie zakochane rosną,
Woń rozkoszna z kielichów pochylonych płynie...
Tam, za rzeką, dwa głosy nucą pieśń miłosną,
Tęskne echo po wodnej ściele się równinie...


Pieśń zamilkła... Cyt... Słyszę plusk płynącej łodzi...
Łódź przemknęła i znikła, w łódce - ludzi dwoje...
Od szpaleru woń lilij rzewna mię dochodzi...
Milczą brzegi, drżą gwiazdy, lśnią przejrzyste zdroje.


Fala błyska i gaśnie... Lekki wietrzyk wzdycha,
Las się budzi, szmer bieży w jego głąb tajemną...
Wietrzyk ustał, szum zamilkł... Noc tak jasna, cicha,
Noc tak błoga... Ach czemuż ty nie jesteś ze mną?!...


 Świętokradztwo
Stracił ją... Lecz odnalazł... Spod kamiennej straży
Wydarł, porwał w objęcia i uniósł przemocą,
Pchany żądzą zbrodniczą, co mu biła z twarzy,
Biegł z nią burzliwych niebios ukrywany nocą.


W głuchą i pełną grozy zaniósłszy ją stronę,
Z troskliwością na senne opuścił posłanie
I szeptał jej wyrazy miłością szalone,
Chociaż była milcząca i nieczuła na nie.


Z tkliwością obłąkanych złowieszczo łagodną,
Patrzył w twarz jej, rozgarniał włos nad czołem złoty,
Całował skroń jej bladą, lica, wargę chłodną,
Niepomny, że mu wzajem nie zwraca pieszczoty...


I z boleścią swej żądzy tragicznie lubieżną
Rzucał jej się na łono - przy błyskawic błysku -
Szarpał odzież jej chucią miotany bezbrzeżną,
I w dzikim nieprzytomnie tulił ją uścisku...


I ledwo, gdy świt w chmurach zabłysł lodowaty -
Blady, jak bladość twarzy zdjętej przerażeniem -
I wionął w twarz mu ostrym, przejmującym tchnieniem,
I gasząc chuć w nim, brzaskiem obielił jej ciało,


Bierne - zbrukane zbrodnią - obnażone z szaty,
Poszargane szaleństwem świętokradzkich gwałtów,
Gdy spostrzegł sine wargi, powiekę sczerniałą
I niemą nieruchomość jej ostygłych kształtów:


Na jej przebłysk myśli - pod czaszką wszeteczną,
Na mgnienie - gdy obłędu spadła zeń skorupa,
Na krótką chwilę - zgrozą przerażeń wieczną -
Pojął, że przez noc całą miał w objęciach trupa.